Gừng là một trong những gia vị thông dụng trong các món ăn Việt Nam, ngoài ra củ gừng tươi còn có tác dụng như vị thuốc giúp chữa trị các bệnh thông thường như nôn ói, lạnh bụng, kích thích tiêu hóa chống đầy hơi và hỗ trợ điều trị bệnh viêm khớp. Vì vậy hiện nay không chỉ ở Việt Nam mà các thị trường trên thế giới cũng có mức tiêu thụ Gừng mạnh, Gừng thương phẩm chất lượng cao mang đến giá trị kinh tế rất lớn cho bà con nông dân.
Kỹ thuật trồng cây Gừng
Có rất nhiều ý kiến chia sẻ kinh nghiệm trồng gừng từ phía bà con nông dân:
"Trồng gừng quan trọng nhất là khâu chọn giống, đặc tính sinh trưởng của cây gừng “dễ mà khó”, đủ nước và ánh sáng cây sẽ phát triển tốt nhưng chỉ cần “dư” thì cây sẽ chậm phát triển, sinh bệnh mà chết. Do vậy thời gian trồng tốt nhất là vào đầu mùa mưa, nếu trồng vào mùa khô thì nên làm mái che bằng lưới đen và tưới nước đủ ẩm, mùa mưa cần đào hệ thống thoát nước nhanh, không để gập úng. Trong quá trình phát triển, gừng thường xuyên đâm chồi và chồi non thường có xu hướng nhô khỏi mặt đất. Để gừng phát triển tốt, đảm bảo giá trị dinh dưỡng, định kỳ từ 15-20 ngày cần bỏ thêm đất vào bao để che hết củ, nếu không côn trùng rất thích ăn củ non mới nhú mầm." - Anh Phước chia sẻ kinh nghiệm
"Thời gian qua tôi đã trồng giống Gừng trâu đến nay đã được 3 tháng. Tôi theo dõi thường xuyên và nhận thấy cây gừng phát triển đều và rất xanh tốt. Nhưng một tuần vừa qua tôi phát hiện thấy có nhiều cây bị những vết dài màu vàng, có chỗ đã chuyển sang màu nâu đen, một số cây ủng lá, một số cây bị đổ gục thân và thối nhũn. Tôi nghĩ rằng thời gian vừa qua do thời tiết nắng gắt nên cây bị khô nên đã tưới rất nhiều nước nhưng không giảm. Xin mọi người cho biết Gừng của tôi bị bệnh gì và cách khắc phục như thế nào? Tôi xin cảm ơn." - Chị Giang chia sẻ
Chia sẻ kỹ thuật trồng gừng từ Hiếu Giang Bettter: "Kỹ thuật trồng và bón phân cho cây gừng"
Số lượng chồi nằm ở củ gừng không nhiều và là nguồn để nhân giống chủ yếu hiện nay.
1/ Thời vụ trồng gừng
Gừng trồng từ đầu xuân (tháng 1 - 2) đến cuối vụ xuân (tháng 4 - 5). Cuối năm khoảng từ tháng 10 - 11 - 12 hàng năm ta có thể thu gừng. Thời gian sinh trưởng của gừng từ 8 - 10 tháng tùy từng giống.
2/ Đất trồng gừng
Cây gừng có thể sống ở đất ẩm, đất xấu, bóng râm của vườn, khi trồng thành ruộng, theo luống phải phủ ở giai đoạn đầu, khi cao sẽ không phải phủ luống chỉ phủ gốc. Nên trồng đất có khả năng thoát nước, gừng có thể trồng được ở nhiều đất, song cho năng suất khác nhau tùy thuộc chất đất. Đất trồng nên được vệ sinh, dọn sạch tàn dư, cày sâu ít nhất là 20cm và bừa cẩn thận cho tơi xốp; sau đó tiến hành bón lót phân, chế phẩm sinh học... rồi lên luống cao 10 - 20cm, mặt luống rộng 40 - 50cm (trồng 2 hàng/luống), san phẳng mặt luống và đào rãnh thoát nước.
Đối với phương pháp trồng trong túi/bầu thì công đoạn chuẩn bị đất cũng được tiến hành tương tự, nhưng đất sẽ được cho vào túi/bầu với lượng thích hợp (thông thường, túi/bầu có đường kính 40 - 50cm).
3/ Chuẩn bị giống:
Bà con nông dân rất ít khi có gừng giống để sẵn trong nhà, thường mua gừng giống từ các địa phương khác chuyển tới nên nông dân rất dễ mua phải gừng non, gừng chưa đúng độ tuổi để dùng làm giống (thường khoảng 8 tháng) hoặc gừng trước đó đã bị nhiễm bệnh. Để xác định được gừng đã già và có thể làm giống được, cần quan sát những đặc điểm sau đây: Khi bẻ củ gừng ra, bên trong ruột củ gừng có màu vàng sậm. Phía trên đỉnh sinh trưởng của củ gừng có eo thắt lại (gừng đã già và phần thân đã tàn lụi tự nhiên, chứ không phải dùng các biện pháp khác để tác động như phun muối hoặc dùng chân để đạp lên cây gừng). Trồng phải gừng non hoặc gừng đã nhiễm bệnh trước đó thì gừng sẽ kém phát triển và bệnh hại phát triển mạnh sau này.
4/ Ươm hom
giống gừng Dùng dao cắt hom, mỗi hom có ít nhất 3 - 4 mắt, cắt nhẵn, chấm tro bếp ngay để hãm nhựa. Sau cắt hom 4 - 6 tiếng: ta xếp đều trên các khay, dưới lót bao, trên phủ bao ẩm. Sau 2 - 3 ngày dùng rơm rác mục sạch phủ kín, tưới ẩm và che kín để khoảng 1 - 2 tuần. Sau 10 - 15 ngày các hom gừng nhú mắt, ta có thể đem trồng (hom già mọc chậm hơn hom bánh tẻ).
5/ Chuẩn bị đất:
* Mật độ và kỹ thuật trồng: Trên mỗi luống trồng thành 2 hàng so le nhau (kiểu nanh sấu), với hàng cách hàng 40 - 50cm và cây cách cây 30 - 40cm (đất xấu trồng dày, đất tốt trồng thưa). Đặt giống (đã chuẩn bị trước) sâu 5 - 7cm, mắt mầm/chồi hướng lên hoặc hướng ngang (có nhiều mắt mầm/chồi), lấy đất mịn phủ lên rồi ấn chặt tay để đất tiếp xúc tốt với củ, sau đó phủ đất mịn cho bằng mặt luống.
Đối với phương pháp trồng trong túi/bầu thì trồng với mật độ thưa hơn vì cây được chăm sóc dễ dàng hơn.
6/ Chăm sóc:
Nếu trồng bằng nhánh chưa nảy mầm thì sau 15 - 20 ngày củ sẽ bắt đầu đâm chồi và xuất hiện lá non.
7/ Tưới nước:
Cần cung cấp đủ nước trong suốt quá trình sống cho cây theo nguyên tắc chung: Gừng là cây ưa ẩm nhưng không chịu úng nước. Tuy nhiên, trong quá trình trị bệnh (đặc biệt là bệnh thối củ) ở một số thời điểm nhất định thì việc cắt giảm nước tưới để hạn chế sự lây lan của dịch hại là cần thiết.
8/ Làm cỏ, vun gốc:
Tiến hành phun trừ hoặc làm cỏ dại bằng tay vào giai đoạn 25 - 30 ngày sau khi trồng, kết hợp với bón thúc đợt 1 và xới xáo, vun gốc cho cây. Trong các tháng sau, khi thấy cỏ dại mọc lấn át cây gừng thì phải làm sạch và tủ lại quanh gốc.
Mặt khác, cần bảo quản tốt diện tích canh tác, không để các con vật cắn phá, dẫm đạp lên cây. Không để củ lộ khỏi mặt đất để đảm bảo phẩm chất và giá trị thương phẩm của gừng.
9/ Bón phân:
Tuỳ thuộc vào thổ nhưỡng, thực trạng của cây và mục đích sử dụng, lượng phân cần cho 1 ha: Bón lót 3 - 5 tấn phân hữu cơ sinh học Better HG 01 (nếu kết hợp thêm 1-2 tấn phân chuồng) thì càng tốt. Bón thúc 100 - 120kg Better NPK 16-12-8-11+TE vào các thời điểm 25 - 30, 90 - 100 và 150 - 160 ngày sau khi trồng bằng cách hòa nước tưới.
10/ Phòng trừ sâu bệnh:
Một số sâu bệnh phổ biến thường gặp trên gừng
Sâu hại: Sâu đục thân thường xuất hiện vào đầu mùa mưa. Sâu đục vào bên trong và ăn phần non, nếu bộc phát mạnh sẽ làm giảm đáng kể năng suất gừng.
Chú ý: Khi thấy bướm sâu đục thân xuất hiện hoặc sâu ở tuổi 1 - 2 thì tiến hành phun thuốc diệt ngay, nếu chậm trễ, khó phòng trị kịp thời.
Bệnh hại:
a. Bệnh cháy lá: Bệnh do nấm Fusarium gây nên, thường vết bệnh xuất hiện trên chóp lá và cháy từ chóp vào hoặc có những vết cháy hình tròn hoặc bầu dục trên lá. Nếu bệnh phát triển mạnh, nấm tấn công vào nách lá, xuống củ làm chết cả cây.
b. Bệnh thối củ: Thối xanh: Bệnh do vi khuẩn lưu tồn trong đất, nước, củ và thân cây gừng bị bệnh và lây lan rất nhanh qua vết thương do cơ học hoặc côn trùng gây ra. Gừng đang xanh bỗng héo đột ngột vào giữa trưa, có tươi lại vào lúc chiều mát và chết rất nhanh; thân bị nhũn nước, tách rời củ và có màu sậm; khi nhổ lên, đỉnh sinh trưởng có nước màu đục và có mùi hôi đặc trưng.
Phòng trừ: Do đặc điểm bệnh rất khó trị, lây lan nhanh và gây tổn thất lớn nên phòng bệnh là vấn đề cần thiết và bắt buộc. Cần tiến hành thực hiện các biện pháp sau: Ngay sau thu hoạch vụ trước (đối với đất trồng chuyên) hoặc trước khi tiến hành xuống giống, cần vệ sinh đồng ruộng, tiêu hủy thân cây dư thừa (nguồn lưu tồn bệnh); Tránh để cây bệnh gần hoặc vứt xuống nguồn nưới tưới để tránh lây lan, bố trí canh tác ở chân đất không bị ngập úng; Bón lót phân hữu cơ sinh học Better để phòng bệnh cho cây trồng vì trong phân có men sinh học có tác dụng đối kháng với mầm bệnh trong đất); Bón lót vôi với liều lượng 50 - 100 kg/1.000 m2 để xử lí đất; Luân canh cây trồng hợp lý để cắt nguồn bệnh lưu tồn.
Thối vàng: Bệnh do nấm Fusarium tấn công vào củ, xuất hiện trong điều kiện ẩm ướt kéo dài. Bệnh có triệu chứng vàng lá, sau đó rụng và chết tương đối chậm; trên củ có vết màu nâu, phần củ nhăn nheo và teo lại có phủ lớp tơ màu trắng.
Xử lí giống bằng các loại thuốc gốc đồng, Score, Phatox với liều lượng thích hợp để diệt các mầm bệnh.
11/ Thu hoạch và tồn trữ:
Tuỳ vào mục đích sử dụng, có thể thu hoạch gừng từ 4 tháng trồng trở đi. Gừng để làm giống thì phải thu hoạch sau 9 tháng. Cẩn thận dùng cuốc để thu hoạch gừng, tránh làm xây xát củ (làm giảm giá trị thương phẩm và khó bảo quản); sau đó nhổ cả bụi, rũ sạch đất, chất thành khóm và tiến hành cắt lấy củ.
Gừng cần được bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát (tương tự như bảo quản các loại cây thân củ và rễ củ khác). Các củ giống được đặt vào thùng, chậu hoặc trải đều trên sàn nhà, ở dưới và trên mỗi lớp củ được phủ bằng một lớp đất mịn, khô, dày 1 - 2cm. Trong qúa trình tồn trữ và bảo quản, có thể sử dụng một số hoá chất đặc hiệu để phòng ngừa côn trùng cắn phá.
>> Xem thêm: Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây Sắn Dây cho năng suất tốt