Kỹ thuật trồng mướp không phức tạp nhưng mướp cần được chăm sóc khá kỹ, và cần được phòng chống sâu bệnh hại, khi trồng mướp làm kinh tế trên diện tích lớn càng phải chú ý nhiều hơn. Vì vậy việc tìm hiểu và nắm bắt kỹ thuật, quy trình đối với người trồng mướp là rất quan trọng.
Kinh nghiệm trồng mướp được rất nhiều người dân quan tâm, chia sẻ:
"Tôi cũng trồng mướp nhưng tình trạng trái non bị khô và rụng rất nhiều có bón phân dầy đủ vẫn bị. Cho tôi hỏi có phải thiếu phân vi lượng gì không. Có người nói trồng mướp với mật dộ rất dày (cây cách cây 15cm, hàng cách hàng 1.5m) lại cho năng suất cao. Xin hỏi điều đó đúng không vậy. Tôi chuẩn bị trồng lại 1 đám mướp mới có nên trồng dày vậy không?" - bạn tran duy hung chia sẻ
"Mướp em trồng có rất nhiều kiến nhỏ nhỏ leo từ gốc lên cây, cho em hỏi kiến đó có hại gì không, nếu hại thỳ làm cách nào diệt chúng. Em cảm ơn." - bạn Sỹ Tuấn chia sẻ
"Nhà mình trồng 12 gốc mướp, giàn rộng khỏang 500m2 nhưng chi cho thu hoạch 1 lần được 20kg quả thôi từ đó đến nay chi thỉnh thoảng cho ra 2 - 3 quả chán quá định phá đi nhưng hơi tiếc. Mọi người ai có cách nào làm cho mướp ra trái nhiều thì giúp mình với. Xin cám ơn!" - anh Cương Lò chia sẻ
Trả lời anh Cương Lò, bạn Thiện Vũ Trí chia sẻ: "Bạn ngắt bỏ bớt lá ở phía dưới theo kiểu ngắt 2 lá để cách 1 lá nhằm mục đích kích thích nó ra hoa"
Chia sẻ kinh nghiệm, kỹ thuật trồng mướp từ Hiếu Giang Better: "Kỹ thuật trồng và bón phân cho cây mướp"
I- ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC:
Mướp là một loài dây leo. Thân có góc cạnh, màu lục nhạt.
Lá to, đường kính từ 15 - 25 cm. Phiến lá chia thùy hình 3 cạnh hay hình mác. Mép lá có răng cưa. Cuống lá dài 10 – 12 cm. Mặt lá nháp, tua cuốn phân nhánh.
Hoa màu vàng. Hoa đực mọc thành chùm, hoa cái mọc đơn độc.
Quả hình thoi hay hình trụ. Quả lúc đầu mẫm sau khô, không mở. Quả dài 25 cm đến 100 cm, có khi hơn. Mặt ngoài vỏ quả màu lục nhạt, trên có những đường màu đen, chạy dọc theo chiều dài quả.
Hạt rất nhiều, hình trứng, màu nâu nhạt dài 12 mm, rộng 8 -9 mm hơi có rìa.
Khi quả chín vỏ ngoài hạt cũng như chất nhầy tróc hết, còn lại khối sơ cứng, dai, không bị nước làm mục hỏng. Khi ngâm vào nước sẽ phồng lên và mềm, có thể dùng cọ tắm rất tốt, rửa bát rất sạch.
Quả mướp ta không có mùi thơm như quả mướp hương. Mướp ta có dạng hình cho quả to, vỏ màu xanh xẫm. Mướp được trồng vào mùa xuân. Nông dân trồng để lấy quả ăn, nấu canh hay xào. Quả già dùng làm xơ mướp để rửa bát và có thể ép làm mũ. Mướp còn dùng làm thuốc.
Trong quả mướp có chất saponin, chất nhầy, xylan, chất bép protein (1.5%) vitamin B và C, muối nitrat. Trong nhân hạt có 41 – 45 % chất dầu.
Theo đông y quả mướp có vị ngọt, tính bình, thanh nhiệt, trừ thấp, lợi tiểu, tiêu đờm, mát máu, giải độc, thông kinh mạch, làm ra sữa, khỏi lở sưng đau nhức và bổ khí an thai.
II- KỸ THUẬT TRỒNG:
1/ Thời vụ:
Có thể trồng quanh năm:
Ở miền Bắc: Gieo từ tháng 2 đến tháng 6 hằng năm.
Ở miền Nam: Vụ chính Đông Xuân, Xuân Hè.
Ở miền Trung: Vụ chính từ tháng 12 đến tháng 5 năm sau.
Trồng vào mùa mưa nên làm giàn như giàn bầu để cho mướp leo tránh trái bị thối do tiếp xúc với đất ẩm.
2/ Gieo hạt - Bón lót - Làm đất:
a) Ngâm ủ hạt giống:
Kỹ thuật ngâm ủ hạt giống mướp theo trình tự như sau:
Trước khi ngâm hạt giống, cẩn phải phơi nắng nhẹ khoảng 2 giờ để hạt khô, hút nước mạnh, nẩy mầm tốt. Cho hạt vào túi vải (túi lưới) ngâm trong nước sạch (2 sôi 3 lạnh) từ 3 – 3,5 giờ (nên để hạt chìm hoàn toàn trong nước). Vớt hạt lên để ráo nước, dùng khăn sạch vắt thật ráo nước, gói hạt giống lại. Cuối cùng cho khăn vào bao nylon (polyethylene) cột miệng cho kín tránh bốc thoát hơi nước, ủ hạt ở nhiệt độ từ 28 độ C – 30 độ C là thích hợp nhất. Sau khi ủ khoảng 2 – 3 giờ nên mở gói ủ ra vắt ráo nước khăn ủ một lần nữa (nếu dư nước hạt sẽ không nẩy mầm) sau đó cho hạt vào ủ tiếp tục như quy trình trên. Thông thường hạt bắt đầu nẩy mầm khoảng 20 – 28 giờ sau khi ủ.
b) Gieo hạt:
- Hạt mướp bắt đầu nẩy mầm nên tiến hành gieo ngay. Tùy theo thời vụ mà ta có thể gieo thẳng ngoài đồng hoặc gieo vô bầu.
- Vào mùa nắng nên gieo thẳng ngoài đồng để cây phát triển mạnh hơn và đỡ tốn công vô bầu đem trồng. Tuy nhiên liếp ngoài đồng phải chuẩn bị thật tốt. Rạch hàng, mỗi luống rạch 1 hàng, chọt lỗ để gieo hạt, mỗi lỗ 2 -3 hạt, mỗi lỗ cách nhau 30 cm. Khi cây có lá thật, tỉa bớt chừa lại 2 cây. Lưu ý lỗ gieo phải tơi xốp và xử lý thuốc phòng trừ sâu bệnh đầy đủ và tưới nước định kỳ đủ ẩm để cây phát triển tốt.
- Vào mùa mưa nên gieo vô bầu bằng lá chuối hoặc bằng bao nylon nhỏ để phòng mưa nhiều ta có thể dùng dàn che mưa, hạn chế thừa nước bị thối mầm. Đất vô bầu ở vùng đất cát pha thịt, trộn theo tỷ lệ như sau: 70 % đất mặt, 30 % phân hữu cơ sinh học (hoặc phân chuồng hoai và 0,5 – 1 % lân) trộn với 0,2 – 0,5 % vôi nông nghiệp. Sau khi trộn đều nên sàng qua một lượt để loại bỏ cục đất to và rác. Nếu vùng đất đồng bằng Sông Cửu Long (có nhiều sét) thì thêm 10 – 20 % tro trấu, giảm 10 – 20 % đất mặn. Nên trộn phân hữu cơ sinh học Better HG01 giúp cây con phát triển tốt và ngừa chết cây.
- Để tiết kiệm hạt giống, vì hạt giống mua khá đắt so với giống chọn lọc thì nên gieo một hạt nảy mầm vào một bầu và gieo thẳng ngoài đồng 1 hạt mầm/1 hốc và cần phải gieo thêm một lượng bầu cây con dự phòng trồng dặm sau khi trồng (thông thường theo tỷ lệ 10 – 15% tổng số cây ngoài đồng). Cách gieo: Dùng que nhỏ khoét 1 lỗ nhỏ giữa mặt bầu hoặc trên mặt líp gieo (lỗ ngang bằng chiều ngang hạt, chiều sâu lỗ tương đương chiều dài hạt cộng thêm rễ mầm), dùng tay hoặc kẹp gắp đặt hạt giống có đầu rễ mầm hướng xuống đất và thẳng góc với mặt bầu, phía chóp hạt ngang bằng với hạt bầu, sau đó lấp một lớp đất (trộn với 50 % đất mặt + 50 % phân hữu cơ sinh học Better HG01) mỏng, rải trên mặt từ 20 – 30 hạt thuốc trừ sâu Basudin hoặc Furadan để phòng trừ sâu, kiến mối. Cuối cùng dùng thùng bông sen tưới đủ ẩm qua một lượt.
- Thông thường, cây trong bầu vừa nhú lá nhám (lá thật) là bắt đầu đem trồng ngay ngoài đồng, nếu chậm trễ bộ rễ ăn lan ra ngoài bầu khi đem trồng cây đứt nhiều rễ làm cây lên yếu hoặc dễ chết cây ngoài đồng.
c) Làm đất:
Đất phải được cày xới tơi xốp, sạch cỏ, rải vôi, cày luống rải phân lót, rải thuốc Furadan, lên luống lấp phân như trồng dưa hấu, trải bạt plastic, vô nước, cân mặt bằng, ổn định mô, đục lỗ trồng.
III- BÓN PHÂN CHĂM SÓC:
a) Bón phân: Phân bón lót cho 1000m2
Phân Hữu cơ sinh học Better HG01: 100kg. Vôi rải trước theo hàng (băng, líp): 40 – 60 kg. Better NPK 16-12-8-11+TE: 20 – 25 kg. Furadan hạt rải theo hàng: 3 kg.
- Sau trồng 5 – 6 ngày hòa phân Better NPK 16-12-8-11+TE vào nước tưới quanh gốc.
- Thúc lần 1: (30 ngày sau gieo) Lượng phân Better NPK 16-12-8-11+TE: 20 – 25 kg.
- Khi bắt đầu thu hoạch, rải phân thúc lần 2 ở mương tưới. Lượng phân Better NPK 16-12-8-11+TE: 10kg.
- Và 10 – 15 ngày sau, rải phân thúc lần 3, Better NPK 16-12-8-11+TE: 10 kg ở mương tưới giống như đợt trước.
b) Chăm sóc:
- Chế độ tưới nước: dẫn nước vào mương tưới thấm, mướp rất sợ úng nước, mương tưới bị đọng nước lâu quá 10 giờ phải khai thông thoát nước. Do đó đất cần phải được thoát nước tốt. Tưới nước đều đặn theo chu kỳ, tùy theo độ bốc thoát hơi nước, độ ẩm của đất.
- Làm cỏ: nhổ cỏ xung quanh gốc mướp bằng tay hoặc phun thuốc diệt cỏ như Onecide.
- Làm cỏ dưới mương tưới: có thể làm cỏ bằng tay hoặc phun thuốc diệt cỏ Gramoxon hoặc NuFarm. Phun các loại thuốc này cần phải dùng loa che béc phun để tránh thuốc dính vào lá hoặc thân cây mướp khỏi bị cháy hoặc chết khô.
IV- PHÒNG TRỪ SÂU BỆNH:
1/ Sâu – vật phá hại: Các loại côn trùng phá hại quan trọng và cách phòng trừ như sau:
- Chuột: Cắn phá hạt lúc gieo dùng thuốc chuột Phosphure kẽm, Clerat, bẫy hoặc sau khi gieo nên phun thuốc trừ sâu có mùi hôi làm chuột không dám đến gần
- Dế, sâu đất, sùng đất: Ăn đứt rễ mầm hạt giống, đọt non, cây non, xử lý Basudin hạt vào đất 10 – 15 kg/ha (xử lý thuốc dọc theo đất trồng),rải 20 – 30 hạt Basudin/hốc sau khi gieo.
- Bọ rùa: Ăn lá non, đọt non, phun Peran, Cyperin.…
- Sâu vẽ bùa (dòi đục lòn): Sâu đục lòn dưới lớp biểu bì, làm lá dễ bị khô cháy, nhiễm bệnh dẫn đến thất thu năng suất, xử lý: Thianmectin 0.5 ME
- Sâu xanh, sâu ăn tạp: Cắn phá lá non, đọt non, bông, trái mướp suốt từ cây con đến thu hoạch, xử lý: Thianmectin 0.5 ME, Peran, Amate.
- Bọ trĩ, rầy mềm, rầy bông: Chích hút nhực đọt non, lá non làm cây kém phát triển dẫn đến năng suất kém, xử lý: Oncol, Confidor, Decis…
- Rầy trắng, rầy xanh: Chích hút nhựa, truyền bệnh virus làm cây không phát triển. Xử lý: Mospilan, Oncol, Thianmectin 0.5 ME + Dầu khoáng.
2/ Bệnh: thường xuất hiện các bệnh trên mướp hương như sau:
- Bệnh thối cổ rễ: Vết bệnh xuất hiện tiếp giáp với mặt đất giữa rễ và thân. Phòng trừ: No Mildew 25 WP, Bảo Đắc tưới rễ, Marthian 90 SP.
- Cháy lá, đốm lá: Trên lá xuất hiện những đốm bệnh màu nâu đến màu xám. Xử lý: Than M 80WP, hoặc Bavisan 50 WP + No Mildew 25WP.
- Thán thư và đốm lá do vi khuẩn: Các đốm bệnh xuất hiện trên lá già, nếu bệnh nặng có thể lây lan qua trái. Xử lý: Marthian 90 SP, No Mildew 25 WP, Thane M 80WP,…
- Sương mai: Đốm bệnh xuất hiện trên lá khi ẩm độ khho6ng khí cao, nếu bị nặng có thể thất thu năng suất. Xử lý: Thane M 80WP, Amikta…
- Bệnh héo xanh: Khi ẩm độ đất cao, nấm bệnh dễ xâm nhập vào rễ, làm cho cây chết héo đột ngột. Trồng trên đất thoát nước tốt, phun thuốc Marthian 90 SP…
V- THU HOẠCH:
Thu hoạch khi trái còn non, trọng lượng trái trung bình 0,3 – 0,5 kg, không thu trái to hơn 0,5 kg vì rất khó bán, xếp nhẹ nhàng trái vào giỏ tránh bị xây xát và vận chuyển đến nơi tiêu thụ.
>> Xem thêm: Kỹ thuật trồng cây nghệ